29.12.1999
Merhaba,
“tonyukuk.com” sitesinin sahibi siz gözüküyorsunuz. Amatörce Türk tarihi ve de dili ile ilgilendim bir zaman. Ben Ömer bu arada… Sitenizi fazlaca inceleyemedim ama meslek olarak tarihçi ya da edebiyatçı değilim. Ben mühendislik eğitimi aldım. Öncelikle çalışmalarınızdan dolayı sizi kutluyorum. Ama Türkiye’deki Türk dili araştırmalarını çok yetersiz buluyorum. Bunun için çok çalışma yapmak gerekiyor. Ben kendi açımdan Göktürk yazısını bilgisayar ile buluşturmayı düşündüm sürekli. Fontların çalışma mantığı hakkında derin bilgim yok. Ayrıca grafik konusunda eksiklerim var ama bilgisayar programlama konusunda iyiyimdir. Bir ihtimal ileride bu şekilde bir alfabeyi Windows’a taşıyabilirsek, hatta bütün Türk lehçelerinin bu yazı ile yazılabileceğini kanıtlamış oluruz. Ortak alfabe sorununun bu şekilde aşılacağını düşünüyorum. Bu konulara bu aralar çok zamanımı ayıramıyorum. Belki yalnız hareket ettiğimden olsa gerek. Ancak iyi bir matematik zekasına sahip olduğumdan sürekli akıl yürütüyorum. Mesela Tonyukuk olarak değil de Toynukuk olarak okunması gerektiğini düşünüyorum. Bu arada Hun isminin de koyun olduğunu kendi kendime keşfettim. Diğer uzmanlar ne der bilmiyorum ama. Hatta Oğuz kelimesinin aslı “oklar” dır. Ok’un ise “oğul, boy, halk” manasında kullanıldığı ve “Oğuz” zaten bir çoğul olduğundan “Oğuzlar’ demenin bir yanlışlık olduğu gibi fikir yürütmelerim var. Bu gibi bilgi paylaşımının artık vakti geldiğinin hatta geçmekte olduğunun farkına vardım. Size buradan tekrar başarılar dilerim. Cevabınızı bekliyorum, zahmet olmazsa.
İyi günler…
Ömer YARANGÜNÜ
* * *
24 Ocak 2000
Aziz Ömer Yarangünü Beğ,
Öncelikle otağımız hakkındaki düşünce ve temennîleriniz için size teşekkür ederiz.
1- Türk yazısının bilgisayar ortamında kullanılabilmesi için, bize göre 5 türlü font yapımına ihtiyâc vardır.
a. Türk yazısının en olgun şeklini temsil eden Orkun yazıtlarında kullanılan alfabenin, diğer Türk yazılarına da tatbîk edilerek bir yazı birliğinin oluşturulması için yapılacak fontlar, (Bunun için otağımızda görülen Orkun.ttf font dosyası yeterlidir.)
b. Türk yazısının bugünün şartlarına göre ve bütün Türklerce kullanılabilir hâle gelmesi için Türk dilinde olmayan ama bugün kullanmakta olduğumuz harflerin ilâvesi ile yapılacak Yeniorkun fontları,
c. Muhtelif Türk yazıt ve yazılarında aynı sesi veren fakat birkaç şekille gösterilmiş olan harfleri muhtevî Eskiorkun font dosyaları yapmak, [Bu harflerin şekil sayısının yaklaşık 200, klavyelerimizdeki harfler için kullanılan tuş sayısının da (büyük harf+küçük harf) yaklaşık 66 olduğu düşünülürse Eskiorkun için en az üç adet font dosyası hazırlamak icâb edecektir.] Bu dosyalar bilinen ve bulunacak olan Türk yazılı bütün nesnelerin orijinal hâlleriyle yazılmalarını sağlayacaktır.
Bunların dışında, bugün yazıları sağdan sola yazılan dillerin yazımlarını sağlayan bir ek klavye ya da mevcût klavyelerimizde yazının sağdan sola yazılmasını te’mîn edecek bir programa ihtiyâc vardır.
2- Türk abaçasında birleşen Türk boylarının ortak alfabe mes’elesinde anlaşabilmelerinin mümkün olacağı fikrinize tamâmen katılıyoruz. Katıldığımız toplantılarda da bu fikri yüksek sesle söylüyoruz. Kimin alfabesinde birleşeceğiz? Biz Batı Türkleri Doğu’daki kardeşlerimize “Latin alfabesine geçin” derken, acaba onların da bize “Hayır, asıl siz Kiril alfabesine geçin” deme hakları yok mu? Cumhuriyetimizin ilk yıllarında yaptığımız harf inkılâbında Latin harfleri yerine Türk harflerini (islâh ederek) kabûl etse idik, bugün kardeşlerimizi alfabe birliğine dâvet ederken çok daha haklı, çok daha inandırıcı ve çok daha ciddî olmaz mı idik? İsrailliler 2000 yıl sonra eski alfabelerini canlandırdılar. Bugün o târîhî alfabelerini kullanıyorlar ve hiçbir sıkıntı da çekmiyorlar…
3- Tonyukuk=Toynukuk mes’elesine gelince, bu konu da da haklısınız. 1950 yılında Türk abaçasındaki ( f ) harfinin ny veyâ yn sesini verdiğini öğrenmiştik. Son zamanlarda yn sesi tamâmen unutuldu. Aslında o günlerde dahi şeklin ny sesi verdiğinde tereddütler vardı. Ama bu harf tonyukuk kelimesinde bir kere ny olarak okunmuştu. Belki de hiç kimse işin gerisini düşünmek ihtiyâcını duymadı.
Olgunluğu konusunda tartışmasız olan Orkun yazıtlarında içinde ( f ) harfi olan kelimelere bir göz atarsak bunların,
FOq = Koyn, koyun 1,
FTIQ = Kıtayn 2,
FGi| = Çıgayn, yoksul 3,
FY = Yayn-mak, yayın- , dağıt- 4,
TF = Aynıt-mak, korkut- 5,
GF = Aynıg, kötü 6,
GiF = Aynıg, kötü (Bilge Tonyukuk Yazıtı’nda) 6,
AFQZ = Azkıyna, azıcık 7,
AFKZ = Azkıyna, azıcık (Bilge Tonyukuk Yazıtı’nda) 7, ve
qqFOT = Tonyukuk 8,
dan ibâret 8 kelime olduğunu görürüz. Tonyukuk kelimesinin dışındaki kelimelerde y ile n harflerinin yerlerini değiştirelim ve bunları okumaya çalışalım: Kony, Kıtany, Çıgany, Yanymak, Anyıtmak, Anyıg, Azkınya … Telâffuzdaki müşkîlat âşikârdır. Kaldı ki Türkler zaman zaman ya da değişik coğrafyalarda koyun yerine koy, Kıtayn yerine Kıtay, çıgayn yerine çıgay kelimelerini kullanmışlardır.
Türkler Tanrı Dini’ne mensûb oldukları çağlarda ölümden sonra ruhların yüksek dağların doruklarında toplandıklarına ve orada hayatlarını devâm ettirdiklerine inanırlardı. Bu inanış bugün de aynı dine mensûb Türk boylarında yaşamaktadır. Toyun, Türklerce işte bu dağ doruklarında yaşayan ruhların en ulularına verilen addır. Bu ad Türklerin Ulu Toyun destanında da geçmektedir (Ulu Toyun, Ay Toyun)… Ayrıca 797-868 yılları arasında yaşamış Toyun adlı bir Türk Budist vardır ki Budizm’in muhtelif okullarından Saja-san okulunun kurucusudur. Bütün bunlara karşılık Türklerde Tony ya da Tonuy gibi bir ada ya da kelimeye rastlamak mümkün değildir. Bizce Tonyukuk, Toyun adının ardına takılan ok ile Toyunok (Toyunuk) ve de Toyunuk’a takılan “kendisi, bizzat” anlamındaki “ok” kuvvetlendirme edatıyla yapılmış bir birleşik kelimedir, yânî “Toyun+ok+ok”tur. Tek kelime hâline gelen Toyunokok, Türkçe’de ikinci hecelerde “o” sesi bulunmadığına göre de TOYUNUKUK ya da TOYUNKUK olarak yazılmalı ve söylenmelidir. Türk abaçasındaki ( f ) harfi de yalnız sert “yn” sesi veren bir harf olarak kabûl edilmelidir.
4- Hun adının Koyun’dan muharref olduğu doğrudur. Kelimenin aslı Kun olmalıdır. Târîhdeki Hunlar ikiye bölünerek Akhunlar, Karahunlar diye adlanmışlardır. Doğruları Akkunlar ve Karakunlar ya da Akkoyunlular, Karakoyunlular olmalıdır. Ergenekon’daki kon’un da koyun, kun olabileceği düşünülebilir. Bilindiği gibi “ergene”, dilimizde mâden yatağı anlamında kullanılmaktadır. Acaba Ergenekon, Koyun=Koy=Kon kelimesinin, Ergene kelimesi ile birleştirilmesiyle üretilmiş yeni bir kelime midir? Düşünüle!..
5- Oğuz kelimesi hakkında Uz, Guz, Kuz gibi muhtelif rivâyetler vardır. Bizce elimizdeki kaynaklar şimdilik yetersiz olduğundan, bu kelime hakkında görüş ileri sürmek için vakit erkendir.
Sağlıcakla kalınız.
TTK
Tonyukuk
ORKUN FONT DOSYASI: https://hunturk.net/orkun-abacasi-font-dosyasi